Swyddogaeth Perchnogion Glannau Afon
Gelwir chi yn berchennog glannau afon os ydych chi’n berchen ar dir neu adeilad ger afon neu gwrs dŵr arall. Yn rhinwedd hyn, mae gennych hawliau a chyfrifoldebau.
Eich hawliau fel perchennog glannau afon:
- Tybir mai chi sy’n berchen ar y tir hyd at ganol y cwrs dŵr, oni bai ei bod yn hysbys mai rhywun arall sy’n berchen arno
- Mae gennych hawl i dderbyn llif y dŵr yn ei gyflwr cynhenid, heb ymyrraeth orfodol mewn cyfaint nag ansawdd
- Mae gennych hawl i amddiffyn eich eiddo rhag llifogydd a’ch tir rhag erydiad. Fodd bynnag, yn gyffredinol, bydd gofyn i chi gael caniatâd gan yr Asiantaeth cyn cynnal gweithfeydd o unrhyw fath
- Mae gennych hawl i bysgota yn eich cwrs dŵr, er y dylid gwneud hyn mewn modd cyfreithlon ac yn unol ag amodau trwydded gwialen gan yr Asiantaeth
- Heb fod angen trwydded, cewch dynnu hyd at 20 medr ciwbig o ddŵr y diwrnod at ddefnydd trigolion eich cartref neu at ddiben amaethyddol, ac eithrio dyfrhau â chwistrell, o gwrs dŵr mewn man sy’n agos at eich tir. Bydd angen trwydded gan yr Asiantaeth at y rhan fwyaf o ddulliau eraill o dynnu dŵr
Cyn dechrau gwneud unrhyw waith ar gwrs dŵr neu ger llaw i un, rhaid i chi gyflwyno cynlluniau o’r gwaith arfaethedig i’r Asiantaeth ac i’r awdurdod lleol er mwyn iddynt benderfynu a oes angen eu caniatâd a / neu ganiatâd cynllunio arnoch chi.
Os bydd y gwaith yn debygol o effeithio ar safleoedd cadwraeth cydnabyddedig neu sydd o werth archeolegol, efallai fydd angen caniatâd pellach gan yr awdurdodau perthnasol yng Nghymru a Lloegr. Rhaid ystyried pob mater amgylcheddol priodol, gan gynnwys perygl rhag llifogydd, cadwraeth bywyd gwyllt, pysgodfeydd ac ail-lunio afon neu dirwedd.
Eich cyfrifoldebau fel perchennog glannau afon:
- Hwyluso llif y dŵr heb fod yno rwystrau na llygredd, ac nad ydych yn tramgwyddo hawliau pobl eraill
- Derbyn llifogydd dros eich tir, hyd yn oed os cânt eu hachosi gan ddiffyg cynhwysedd yn is ar yr afon, gan nad oes dyletswydd o dan y gyfraith gyffredin i wella cwrs dŵr
- Ni ddylech beri unrhyw rwystr i symudiad rhydd i bysgod
- Dylech chi drafod trefn cynnal a chadw amddiffynfeydd rhag llifogydd â swyddfa Asiantaeth yr Amgylchedd
- Gallai methu â chyflawni eich dyletswyddau olygu bod pobl eraill yn dwyn achos sifil yn eich erbyn
- Cynnal a chadw gwely a glannau'r cwrs dŵr yn gyson (yn cynnwys coed a phrysgwydd sy’n tyfu ar y glannau), a chlirio unrhyw falurion, naturiol neu fel arall, gan gynnwys sbwriel a chyrff anifeiliaid, hyd yn oed nad ydynt wedi deillio oddi ar eich tir chi
- Sicrhau nad oes tyfiant yng ngwely'r afon nac ar ei glannau a allai beri rhwystr, boed hynny ar eich tir neu drwy gael ei gludo gan lif cryf i rwystro strwythur yn is ar yr afon
- Clirio unrhyw adeiladwaith sy'n perthyn i chi, megis ceuffosydd, sgriniau sbwriel, coredau a gatiau melin
- Amddiffyn eich eiddo rhag diferiadau drwy llanau naturiol neu wneuthuredig. Os yw diferiad o'r fath yn bygwth cyfanrwydd strwythurol amddiffynfa rhag llifogydd, gall ddod yn fater sy'n ymwneud â’r Asiantaeth